Je weet het wel. Je loopt er al een tijd met een grote boog omheen. Niet de hele tijd, maar als je het even niet heel druk hebt. Dan keren de gedachten terug dat je het anders wilt. De kranten staan er vol van: ‘recordkrapte op arbeidsmarkt verwacht in 2022’ (Volkskrant, 14-12-2021). Je zou dus zeggen kansen genoeg. Waarom niet nu in actie komen en nog langer blijven waar je zit? Is het niet hoog tijd voor iets anders? Knaagt het niet al lang genoeg? Maar goed, de realiteit is dat je het druk hebt. Even Twitter checken, LinkedIn, de nieuwspagina’s op je telefoon en het moment is meestal weer voorbij. Je zegt tegen jezelf: ‘ik hoef natuurlijk ook niet persé’. Op veel fronten gaat het toch best goed. En je wilt ook niet klagen. Er zijn anderen die het veel erger hebben.

Een vaag idee dat je het anders wilt is mooi maar brengt je meestal niet zo veel verder. Er is namelijk een plan nodig voor wat je dan precies wilt. Je zult stappen moeten ondernemen zoals netwerkgesprekken, LinkedIn updaten, solliciteren. En daar is tijd en moeite voor nodig. Daarnaast is er je omgeving. Misschien zitten je kinderen net goed geworteld op de school in de buurt, of heeft je partner al een baan met reistijd en wil je niet dat jullie nog later samen thuis zijn.

Veranderen en stappen maken in je werk is meestal dus wel makkelijk bedacht maar niet zo makkelijk gerealiseerd.

Het komt natuurlijk voor dat je iemand tegenkomt die zegt: ‘moet je horen, ik heb nu jouw ideale baan. Je hoeft alleen maar ja te zeggen.’ Meestal is dit echter niet het geval.

Ben Tiggelaar (gedragswetenschapper) noemt in zijn boekje ‘de Ladder’ (2018) drie redenen waarom we verandering wel willen maar zo moeilijk aangaan (hoofdstuk 3, vanaf pagina 29).

Ten eerste: automatisch gedrag wint vaak: psychologen vertellen ons dat ons brein een voorkeur heeft voor gewoontes en automatisch gedrag. Het is gericht op ‘cognitief gemak’, het is gericht op voldoende bereiken met weinig moeite. Zeker als je wel wat anders wilt maar je volgende baan nog niet heel concreet kan beschrijven wordt het lastig.

Ten tweede: we hebben een hekel aan verlies: we hebben een sterke neiging om pijn en verlies te willen vermijden. Ons brein reageert ook veel sterker op pijn en ongemak dan op plezier en winst. Pijnlijke gebeurtenissen worden ook sneller door ons herkend en langer herinnerd (p38). Solliciteren is risicovol. Hoewel de markt momenteel schreeuwt om nieuw personeel is het nog steeds niet uitgesloten dat je niet eens wordt uitgenodigd op gesprek. Of, dat ze toch de voorkeur geven aan een ander. Dit is pijnlijk. Hier hebben we geen zin in.

Tot slot: onze relatie met de omgeving: als je omgeving niet mee verandert lukt het vaak niet.  Als je stappen wilt zetten in je werk gaat dit vaak gepaard met veranderingen die, zoals ik al zei, consequenties hebben voor je directe omgeving. Daar kan direct de bottleneck zitten waardoor je denkt: ‘laat maar’.

Als je dit zo leest is het misschien om moedeloos van te worden. Dat is echter helemaal niet nodig.

Het begin is het halve werk

Bij het zoeken van nieuw werk is het goed om je eerst te realiseren dat je te maken hebt met een bekende wet uit de natuurkunde. Ja, serieus. Ik vertel het mijn cliënten vaak zo: ‘als je een hele grote loodzware bal hebt, hoeveel energie kost het om deze in gang te zetten? Veel. Logisch. En, als deze eenmaal rolt, hoeveel energie kost het dan nog? Juist, het gaat dan een stuk makkelijker.’

De meeste cliënten die mij aankloppen hebben al een tijd ‘tegen deze zware bal’ aan zitten hikken. Het beginnen van een loopbaantraject is de eerste stap om toch hun verandering in gang te zetten. Het kost tijd, het kost geld en het kost moeite. En toch doen ze het. En zo brengen ze de bal aan het rollen. In het eerste gesprek maken we een goed plan, bespreken we de stappen die nodig zijn zodat het niet alleen inspirerend maar ook realistisch is. En eenmaal aan de gang is het eigenlijk altijd leuk en komt er beweging, nieuwe inzichten en blijkt het toch mogelijk om de stappen te zetten naar nieuw werk.

Ruerdje van Mierlo, Talenthuis, 14 februari 2022

De eerste stap is een daalder waart